تنوع قومی، سیاست چندفرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر

ملت‏سازی‏های مدرن در قرن گذشته، با دو چالش عمده فرهنگی در جوامع جهان سومی و در حال توسعه مواجه بوده‏اند: چالش مذهب‏گرایی در برابر سکولارسازی اجتماع و سیاست و چالش هویت‏طلبی قومی و فرهنگی در مقابل پروژه همسان‏سازی فرهنگی و زبانی. جامعه ایرانی نیز همانند اکثر جوامع غیرغربی که شاهد تجربه مدرنیزاسیون برون‏زا و کارگزارانه از جانب دولت و به تقلید از الگوی غربی بوده‏اند، در تاریخ معاصر خود با چالش‏ها و بحران‏هایی از مجرای دو مسأله عمده مذکور دست به گریبان بوده است. چنین پدیده‏ای، اتخاذ سیاستی نوین را برای مدیریت راهبردی تنوع فرهنگی – قومی ضروری می‏سازد؛ سیاستی که بر پایه آن، یکپارچگی و همبستگی ملی به شیوه‏ای درون‏جوش، ساختاری و پایدار، تأمین گردد. چنین رویکردی به جای طرد تنوع قومی – فرهنگی، بر پایه تحقق حقوق شهروندی و تعریف هویت ملی بر مبنای وحدت در عین کثرت، استوار است.